MS Hastalığı (Multipl Skleroz) Nedir? Belirtileri ve Nedenleri Nelerdir?

MS Hastalığı Nedir? Nörolojik hastalıklar toplumda sıklıkla görülen ve bireylerin yaşam kalitesini önemli ölçüde olumsuz etkileyen sağlık sorunları arasında yer alır. Bu hastalıklar arasında sinir dokusuna ait myelin adlı materyalin zamanla harap olmasına bağlı, ilerleyici özellikte, çeşitli nörolojik belirtilerin ataklar şeklinde ortaya çıktığı bir hastalıklar grubu olan demiyelinizan hastalıklar bulunur. Toplumda en sık görülen demiyelinizan hastalık ise multipl skerozdur.

MS Hastalığı (Multipl Skleroz) Nedir?

MS Hastalığı Nedir? Multipl skleroz, MS veya emes hastalığı; merkezi sinir sistemini oluşturan beyin, beyin sapı ve omurilik boyunca yer alan sinir dokularının, vücudun bağışıklık sistemi tarafından tehdit olarak algılanması sonucu, zarar görmesi neticesinde gelişen nörolojik sorunları ifade eder. Bunun sonucunda zarar gören sinir dokusuna bağlı olarak çok çeşitli nörolojik tablolar gelişebilir. Hastalık merkez sinir sisteminin tamamında görülebilir ve bu dokularda sklerotik plakların oluşumu ile karakterizedir.
Sağlıklı bireylerde sinir hücrelerinin akson adı verilen uzun kolları, myelin kılıf denilen yağ bakımından zengin özel bir materyalle kaplıdır. Myelin temelde, sinir hücrelerinden iletilen iletilerin (impuls) daha hızlı ve etkili iletilmesini sağlayan, bir çeşit yalıtım malzemesi olarak iş görür. Myelin kılıf özellikle omurilik gibi impuls iletiminin yoğun olduğu merkezi sinir sistemine ait hücrelerde üretilir.
Multipl skleroz hastalığında tam olarak bilinmeyen nedenlerle bağışıklık sistemi, vücuda ait hücreleri ve myelin kılıfı tehdit olarak algılayacak hale gelir. Zamanla myelin kılıfa yönelik gelişen iltihabi reaksiyonlar ve bağışıklık hücrelerinin saldırması sonucu, sinir dokusu etrafındaki kılıf zarar görür. Bunun sonucunda zaman zaman alevlenmeler halinde görülebilen çeşitli nörolojik belirtiler ortaya çıkar. Bağışıklık elemanlarının zarar verdiği bölgede zamanla plak adı verilen oluşumlar gelişir. MS atakları ile birlikte etkilenen sinir bölgesinde plaklar gelişir ve klinik araştırmalar esnasında bu plaklar tespit edilebilir.

MS Çeşitleri Nelerdir?

Multipl skleroz hastalığı ortaya çıkan klinik tablonun şiddeti ve atak özelliklerine göre çeşitli alt formlara ayrılır. Klinikte görülen hastalar bu alt formlardan birini gösterebildiği gibi; tek bir formla başlayan MS hastalığı zamanla bir diğer forma dönüşüm gösterebilir. Her bir formda hastalık gidişatı değiştiğinden, hastalara uygulanması gereken tedavi farklılaşabilir. Aşağıdaki hastalık formları MS çeşitleri olarak özetlenebilir:
1.Klinik İzole Sendrom (CIS): Bu form temelde MS öncesi dönem veya MS başlangıcı olarak kabul edilir. Hastalarda myelin kaybının yaşandığı (demyelinizasyon) bu dönemde, en az 24 saat süren klinik semptomlar ortaya çıkar. Belirtiler MS ile uyumlu olsa da; bu dönemde yerleşen klinik tablo MS tanısı için yeterli değildir.
2.Relapsing-remitting MS (RRMS): MS hastalığının en sık görülen bu formunda, hastalık ataklar halinde klinik belirtiler geliştirmekle birlikte, ataklar arası dönemde bu belirtilerin gerilediği gözlenir. Bu şekilde gelişen ataklar relaps; iyileşmeler remisyon olarak isimlendirilir. Hastalık relapslar ve remisyonlarla seyretse de, şiddetlenme göstermez. Vakaların %85’i bu formda izlenir.
3.Primer progresif MS (PPMS): Bu formda gelişen nörolojik sorunlar ilerleyici özellik gösterir. Her ne kadar kısa süreli olarak belirtilerde stabilite sağlansa da; zamanla bu stabil dönemlerin yerini ilerleyici hastalık dönemleri takip eder. (Aktif ve non-aktif dönemler)

4.Sekonder progresif MS (SPMS): Relapsing-remitting MS formunun ilerleyici hale gelmesi durumunda bu formdan söz edilir. Hastalar relaps atakları geçirmekle birlikte, hastalık belirtileri zamanla şiddetlenerek ilerleme gösterir.

MS Hastalığı Neden Olur?

MS Hastalığı Nedir? Mevcut klinik yaklaşımda multipl sklerozun neden geliştiği tam olarak bilinmemektedir. Bununla beraber yapılan çalışmalar hastalığın gelişim mekanizmasını ortaya çıkarmış ve multipl skleroz etiyolojisi açısından belirli risk faktörlerini tanımlamıştır. Bu doğrultuda MS rahatsızlığı genetik bir temele sahip kişilerde, bazı çevresel etmenlerin etkisi altında gelişim gösterebilmektedir.
Araştırmalara göre Ebstein-Barr virüsü, herpes virüsleri, bazı toksinler gibi çevresel etmenler bağışıklık sisteminin harekete geçmesini tetikleyebilir. Bunun dışında özellikle soğuk iklime sahip İskandinavya, İskoçya gibi ülkelerde yaşayan etnik gruplarda MS görülme riski daha yüksektir. Benzer şekilde günlük alınan gün ışığının azaldığı bölgelerde yaşayan kişilerin topluma göre daha fazla MS geliştirdiği gösterilmiştir. Bu anlamda D vitamini eksikliğinin hastalık gelişiminde önemli olabileceği düşünülmektedir. Yine sigara alışkanlığının MS risk faktörleri arasında yer aldığı bilinmektedir.
MS hastalığı temelde oto-immün bir mekanizmaya sahip olduğundan, tip 1 diyabet hastalığı, iltihaplı bağırsak hastalıkları veya Hashimoto tiroiditi gibi oto-immün özellikteki hastalıkları olan kişilerde MS gelişim riski daha fazladır.
Hastalık temelde kalıtımsal bir özellik göstermez. Bir başka deyişle, anne-babadan çocuğa geçiş gösteren bir hastalık değildir. Bununla birlikte, ailede MS hastası varlığında, başka bireylerde MS gelişme riski yükselir. Bunun nedeni, bazı tanımlanan genlere sahip kişilerde, bağışıklık sisteminin çevresel faktörlerin etkisiyle myelin kılıfa reaksiyon göstermeye yatkın hale gelmesidir.

MS Hastalığı (Multipl Skleroz) Belirtileri Nelerdir?

Multipl skleroz merkezi sinir sisteminin her bölgesinde gelişebildiğinden, klinik tablo oldukça değişkenlik gösterebilir ve hastadan hastaya farklılık arz eder. Klinik belirtiler doğrudan etkilenen sinir sistemi bölgesiyle ilişkilidir. Bu bakımdan aşağıdaki klinik semptomlar hastalık seyri boyunca farklı zamanlarda görülen MS belirtileri veya multipl skleroz atak belirtileri arasında yer alabilir:
· Günlük yaşamı ciddi anlamda olumsuz etkileyen halsizlik – yorgunluk (en sık görülen belirti) olabilir..· Yürüme güçlüğü görülebilir.· Kaslarda zayıflık, güç kaybı veya kasılmaya bağlı spastisite izlenebilir.· Görme bozukluğu, görme alanında kayıp, çift görme veya bulanık görme gibi MS göz atakları meydana gelebilir.· Denge kaybı gözlemlenen belirtiler arasındadır.· MS uyuşma veya uzuvlarda his kaybına yol açabilir..· Akut veya kronik ağrı gelişebilir.· Ellerde titreme (tremor) oluşabilir.· Konsantrasyon güçlüğü, konuşma güçlüğü, bilinç bulanıklığı gibi belirtilerin yanında MS unutkanlık yapabilir.· Çeşitli düzeylerde konuşma bozuklukları
MS hastalığı kişiye göre farklı alt formlarda seyreder. Bu anlamda yukarıda ifade edilen belirtiler hastalarda ataklar halinde ortaya çıkıp kaybolabilir veya ilerleyici özellik göstererek kalıcı hale gelebilir. MS hastalığı ilk ortaya çıktığında pek çok belirti ile birlikte şiddetli başlayabilse de; genellikle aşağıdaki belirtilerin yer aldığı bir MS öncesi dönemle kendisini gösterir:
· Kol veya bacaklarda ya da yüzün bir yarısında, iğne batması şeklinde hissedilebilen uyuşma veya karıncalanma· Özellikle yürürken ortaya çıkan denge kaybı ve bacaklarda güçsüzlük· Gözde ağrı şikayetinin de eşlik edebildiği çift görme, bulanık görme veya kısmi görme kaybı

MS Atağı Nasıl Olur?

Özellikle relapsing-remitting MS formunda görülen MS atakları veya alevlenmeleri hastalık belirtilerinin ortaya çıktığı veya şiddetlendiği dönemler olarak karşımıza çıkar. Yapılan araştırmalar göre MS atakları en az 24 saat boyunca devam eder ve bir önce alevlenmeden en az 30 gün sonra ortaya çıkar. Bununla birlikte atak belirtileri günler veya haftalarca devamlılık gösterebilir. Bu kriterlere uymayan ve kısa süreli ortaya çıkan belirtiler MS yalancı atak olarak kabul edilir.
Araştırmalar belirli koşulların MS ataklarını tetikleyebildiğini göstermiştir. Bu anlamda günlük yaşamda yoğun stres yaşayan kişilerde MS atakları ortaya çıkabilir. Benzer şekilde grip, soğuk algınlığı gibi üst solunum yolu enfeksiyonları geçiren hastalar MS atağı geçirebilir. Bu doğrultuda hastaların günlük stres yönetimini yapabilmesi adına düzenli egzersiz yapması, sağlıklı ve dengeli beslenmesi, yeterli uyku uyuması, enfeksiyonlara karşı aşılama yapılması ve hijyene dikkat edilmesi atakların önlenmesi adına faydalı olabilir.

MS Bulaşıcı Mı?

Hayır, MS enfeksiyon temelli bir hastalık olmadığından, hastadan çeşitli yollarla bir başkasına bulaşamaz. MS gelişiminde çeşitli virüslerin rol oynayabileceği belirtilse de; bu virüsler tarafından hastalığa yakalanan bireylerin büyük çoğunluğunda MS gelişimi gibi bir durum söz konusu değildir. MS hastalığının gelişmesi temelde genetik bir altyapı ile belirli çevresel faktörlerin varlığı ile mümkün görünmektedir.

MS Genetik Mi?

Toplumda merak edilen konulardan biri de “MS kalıtsal mı?” sorusudur. Hayır, MS genetik geçiş göstermez. Yani, anne veya babada bulunan bazı genlerin çocuklarına geçmesi sonucu, çocukların MS hastası olması beklenmez. Bununla birlikte, yapılan araştırmalar bazı genetik faktörlerin bağışıklık sistemini MS gelişimine yönelik sinir dokusuna saldırmaya yatkın hale getirebildiğini ortaya koymuştur. Uygun çevresel koşulların varlığında, belirli genlere sahip kişilerde MS gelişme riski topluma göre daha yüksektir.

MS Ölümcül Müdür?

MS hastalığı hastadan hastaya farklı klinik seyirlerde ve belirtilerle meydana geldiğinden, genel bir değerlendirme yapmak oldukça güçtür. Etkileri hasta özelinde incelenmelidir. Bunun yanı sıra, yapılan araştırmalar MS hastalarında beklenen yaşam süresinin toplumun geri kalanına göre 7,5 yıl daha kısa olduğunu göstermiştir.
Bununla birlikte, klinik izole sendromu veya relapsing-remitting MS gibi formlarda, özellikle tanıdan 5 yıl sonrasına kadar kalıcı nörolojik hasar gelişmeyen hastalarda iyi yaşam beklentisi söz konusudur. Yine hastalık gençlerde ve kadınlarda, ileri yaşa ve erkeklere göre daha olumlu bir sürece sahiptir.

MS Tanısı Nasıl Konur?

Hastada MS şüphesi oluşturacak klinik belirtilerin varlığında MS tanısının konulabilmesi için, öncelikle uzman bir hekim tarafından hastadan alınan ayrıntılı hastalık öyküsü ve yapılan detaylı fizik muayene ışığında değerlendirme yapılması gereklidir. Hekim gerekli gördüğü takdirde ek görüntüleme ve laboratuvar tetkiklerine başvurabilir. Bu tetkikler arasında manyetik rezonans (MR), lumbar ponksiyon (LP), optik koherans tomografisi (OCT) ve bazı kan testleri yer alır.
Hastalık tanısının konulabilmesi için farklı zamanlarda merkezi sinir sistemi bölümlerinde veya optik sinirde demiyelinizasyon ve plak gelişiminin gösterilmesi ve beyin-omurilik sıvısında antikor varlığının kanıtlanması gerekir. Yine hastalık tanısı için lupus, Lyme hastalığı, Sjögren sendromu gibi oto-immün mekanizmalar içeren diğer hastalıklar ekarte edilmelidir.
Bu bağlamda araştırmalarla ortaya çıkarılan multipl skleroz tanı kriterleri aşağıdaki gibidir:· Ataklar arasında 30 günlük bir süre olması kaydıyla, en az 24 saat süren iki atak veya bir alevlenme belirtisinin varlığı· İki atak geçirme, bir lezyon gelişmesi ve sinir sisteminde farklı bölgelerde lezyonların yaygınlaştığının gösterilmesi· Bir atak geçirme, iki lezyon gelişmesi ve sinir sisteminde zamanla lezyonların yaygınlaştığının gösterilmesi (veya aynı sinir sistemi bölgesinde yeni bir lezyon gelişmesi)· Bir atak geçirme, bir lezyon gelişmesi ve sinir sisteminde hem farklı bölgelerde, hem de zamanla mevcut lezyonların yaygınlaştığının gösterilmesi· Beyin ve omurilik MR görüntüleri ile beyin-omurilik sıvı incelemelerinde lezyonların yaygınlığının veya klinik belirtilerin kötüleştiğinin gösterilmesi

MS Tedavisinde Neler Yapılır?

Mevcut klinik yaklaşımda multipl sklerozun kesin bir tedavisi bulunmamaktadır. Bununla birlikte hastalık belirtilerin giderildiği ve hastaların yaşam kalitesinin arttırıldığı çeşitli tedavi yöntemleri başarıyla uygulanmaktadır. Bunun dışında multipl skleroz ilaçları ile tedavinin amacı hastalığın ilerlemesini durdurmak veya yavaşlatmak, atak sıklığını azaltmak ve kalıcı nörolojik hasarın gelişimini engellemektir.

Bu doğrultuda hastalık modifiye edici ilaç tedavileri en sık başvurulan yöntemdir. Glatiramer asetat, beta interferon, fingolimod gibi ilaç tedavileri ile natalizumab gibi biyolojik ajanlar bu bağlamda en sık kullanılan tedaviler arasındadır. Multipl skleroz tedavisinde kullanılan ilaçları hastalar çeşitli formlarda, ağızdan alarak; cilde veya damara enjekte ederek uygulayabilir. MS Hastalığı Nedir
Bunun dışında MS atakları esnasında gelişen belirtilerin giderilmesi ve atakların sona erdirilmesine yönelik olarak MS kortizon tedavisi, metilprednisolon gibi kortikosteroid içeren farmakoterapiler sık başvurulan yöntemler arasındadır. Yine son yıllarda bağışıklık sisteminin sinir sistemine yönelik zarar verici davranışlarını kontrol altına alma amacıyla uygulanması planlanan MS aşısı yöntemi ile ilgili bilimsel çalışmalar devam etmektedir.
Hastalığın vücutta bıraktığı nörolojik hasarın giderilmesi ve yaşam kalitesinin artırılması için multipl skleroz rehabilitasyonu programları ve multipl skleroz fizik tedavi yöntemlerinden yararlanılır. Bunların yanında, hastaların hayat boyu sürecek hastalık ve tedavi sürecine uyum sağlaması adına, MS rehabilitasyonu dışında psikolojik destek verilmesi de tedavinin önemli aşamalarından biridir. Multipl skleroz hastalığında beslenme, Akdeniz diyetine benzer şekilde; dengeli, düşük yağ oranlı ve yüksek lif içerikli gıdalarla sağlanmalıdır.

MS Tanısı Nasıl Konur, MS Tedavisinde Neler Yapılır, MS Ölümcül Müdür, MS Genetik Mi, Ms bulaşıcı mı, MS Atağı Nasıl Olur, MS Hastalığı (Multipl Skleroz) Belirtileri Nelerdir, MS Çeşitleri Nelerdir

HPV Nedir? Belirtileri Nelerdir ve Nasıl Bulaşır?