16 Asırlık İstanbul Surlarında ‘İstilacı Bitki’ Tehdidi: ‘Tarihi Mirası Yok Ediyor’

İstanbul'un fethinin sembolleri ortasında yer alan ve dünyanın en uzun tarihi yapıtları ortasında gösterilen İstanbul surları, 'istilacı' bitkilerin tehdidi altında. Bu bitkilerin tarihi yapılara verdiği ziyan üzerine çalışmalar yaptıklarını belirten İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Hüseyin Dirik, “İncir, çitlembik, kokar ağaç, akasya, söğüt ve kavak üzere bitkiler kalın kökleriyle taşları patlatıp yapıların harabeye dönüşmesine ve bir mirasın yok olmasına neden oluyor” dedi.

Doğu Roma İmparatorluğu (Bizans) vaktinde, 5. asırda imaline başlanan ve kenti saran 16 asırlık İstanbul surları, tarihin izlerini günümüze taşıyor. Dünyanın en uzun tarihi yapıtları ortasında yer alan surlar, kara tarafından 8, Haliç tarafından 6 ve deniz tarafından 9 olmak üzere yaklaşık 23 kilometrelik uzunluğuyla yerli ve yabancı turistlerin ilgisini çekiyor. İstanbul Kara Surları ayrıyeten UNESCO Dünya Mirası Listesi’nde yer almasıyla da kıymet taşıyor.

Lakin, tarihi surları, iklim şartlarının yanı sıra bitki örtüsü de tehdit ediyor. İstilacı bitkiler ismi verilen yabancı ot yahut ağaç formundaki bitki köklerinin yapılara vakitle ziyan verdiğini belirten İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Hüseyin Dirik, tarihi korumak ismine alınması gereken tedbirlere dikkat çekti.

İstilacı bitkilerin tarihi yapıların yok olma sürecinde faal rol oynadığını söz eden Prof. Dr. Hüseyin Dirik, “Bunlar küçük tohumlu ve süratli yayılan istilacı özellikteki bitkiler. Bitki tabi ki hoş fakat bunlar tarihi yapıların üzerine yerleştiğinde evvel tarihi yapıda çimlenip gelişiyor. Akabinde büyüyüp kökleriyle taşları patlatıp yapıların kısa vakitte harabeye dönüşmesine, bir mirasın yok olmasına yol açıyor. Bu bitkiler, yapının yok olma sürecinde bozucu tesirlere neden oluyor. O nedenle öncelikle tarihi yapılar korunmalı, bitkiler ise yanlışsız yetiştirilmeli. Kültürel ve doğal varlıkların etkileşimde olduğu bu üzere yerlerde öncelikli olarak miras bedeli yüksek olan kültürel varlıkların korunması lazım. Bu çeşit istilacı bitkilerin tarihi yapıları çöküşe götürmesine müsaade vermemeliyiz” diye konuştu.

İstilacı bitkiler hakkında bilgi veren Prof. Dr. Dirik, “Başta kokar ağaç, incir, çitlembik, akasya çeşitleri, söğütler, kavaklar istilacı bitkiler ortasında yer alır. Bunlar küçük tohumlu olup kolay yerleşip yetişen fakat sıkıntı kurallarda gelişen bitkilerdir. Otsu karakterli bitkiler de birinci etapta yapıları parçalamaz lakin yerleştikleri taş ve duvar tabanlarında humus oluşumuna neden olup ağaç oluşuma neden olur. Bunları nerede görürsek uzaklaştırmalıyız. Tarihi kıymetlerimizi ve mimari mirasımızı korumalıyız” tabirlerini kullandı.

Nizamlı müşahedeyle tarihi yapılardaki bitki popülasyonunun azaltılması ve gerekli paklığın yapılmasının değerine dikkat çeken İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Hüseyin Dirik, şöyle devam etti:

“Yıllık periyodik müşahedelerle bu cins yapıların içinde oluşacak çatlakların önüne geçilebilir. Çimlenme ve gelişme birinci görüldüğü andan itibaren bu bitkiler yok edilmelidir. Senede bir kez dahi bu bitkiler temizlenmesi kâfi olacaktır. Onları kaldırıp tarihi yerlere daha uygun bitkileri dikebiliriz. Bitkinin yeri tarihi yapılar değildir. O tarihi yapının tekrar oluşturulması mümkün olmayacağından bu mirası olduğu üzere korunmalıyız. İklime karşı koyamayız ancak bitkilere karşı tedbir alabiliriz.”