Bu kalp seni unutur mu: Deniz Gezmiş 77 yaşında

Türkiye devrimci hareketinin unutulmaz isimlerinden Deniz Gezmiş, 77 yıl önce bugün Ankara’da dünyaya geldi. Gezmiş, 25 yaşında arkadaşlarıyla birlikte idam edildiği güne kadar devrimci idealleri uğruna tavizsiz bir mücadele verdi. Mahir Çayan ve Deniz Gezmiş gibi devrimciler belki genç yaşlarında öldürüldü ama cesaretleri, kararlılıkları ve bağımsız devrimci mücadele anlayışlarıyla özellikle 70’li yılların ikinci yarısından itibaren emperyalizme ve faşizme karşı yükselen devrimci hareketin yoluna ışık tuttu.

Bugün Doğum Günü

Türkiye devrimci hareketinin ve 68 Kuşağı’nın sembollerinden Deniz Gezmiş’in bugün doğum günü.

Deniz Gezmiş, 28 Şubat 1947’de Ankara’nın Ayaş ilçesinde dünyaya geldi. Öğretmen bir çiftin çocuğu olan Gezmiş, ilk ve orta öğrenimini Sivas’ta tamamladı.

Gezmiş, liseyi ise İstanbul’da okudu. Lise yıllarında tanıştığı sol düşünceler doğrultusunda devrimci eylemlere katıldı. 31 Ağustos 1966’da Ankara’dan İstanbul’a yürüyen Çorum Belediyesi temizlik işçilerinin Taksim Anıtı’na çelenk koymaları sırasında, Türk-İş yöneticilerini protesto eden grupla beraber katıldığı eylem nedeniyle ilk kez gözaltına alındı.

Deniz Gezmiş, 1966 yılında İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi’ne başladı. Ancak, üniversite yıllarında aktif bir şekilde siyasi faaliyetlere katıldı. Özellikle 19 Ocak 1967’de Türkiye Milli Talebe Federasyonu’nda yaşanan olaylar ve ardından 22 Kasım 1967’deki Kıbrıs Mitingi’nde ABD bayrağının yakılması olayları nedeniyle gözaltına alındı.

1968’de Devrimci Hukuklular Örgütü’nü kurdu ve Seyfi Öztürk’ün konuşmasını protesto ettiği için bir kez daha gözaltına alındı. Tutuklandığı dönemlerde öğrenci eylemlerinde önemli roller üstlendi. Örneğin, İstanbul Üniversitesi’nin işgal edilmesinde liderlik yaptı ve 6. Filo’nun İstanbul’a girişini protesto etmek amacıyla tutuklandı.

1968’de, Cihan Alptekin, Mustafa Lütfi Kıyıcı, Mustafa İlker Gürkan, Cevat Ercişli, Selahattin Okur, Saim Kurul ve Erim Süerkan ile birlikte Devrimci Öğrenci Birliği’ni kurdu. Ayrıca, Türkiye Milli Gençlik Teşkilatı’nın da içinde bulunduğu Samsun’dan Ankara’ya Mustafa Kemal Yürüyüşü’nü organize etti.

Deniz Gezmiş, siyasi aktivizmi ve eylemleri nedeniyle birçok kez tutuklandı ve mahkum edildi. Ancak, özellikle gençlik hareketlerinde ve sol siyasi çevrelerde önemli bir figür olarak hatırlanmaktadır.

Deniz Gezmiş bu dönemde 2-3 aylık tutuklanma süreçleri geçirdi. 16 Mart 1969’da İstanbul Üniversitesi’nde düzenlediği öğrenci eylemleri nedeniyle 19 Mart’ta tutuklandı ve 3 Nisan’a kadar tutukluluğu devam etti.

Ardından İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi öğrencilerinin düzenlediği protesto gösterilerine önderlik etti. Çıkan çatışmalarda yaralandı. 23 Haziran 1969’da TMGT’nin toplandığı 1. Devrimci Milliyetçi Gençlik Kurultayı’nda FKF Genel Başkanı Yusuf Küpeli ile birlikte bir program hazırladıktan sonra hakkında tutuklama kararının olmasından dolayı Filistin’e geçti.

FİLİSTİN’DEYKEN OKULDAN ATILDI

1 Eylül 1969’a kadar Filistin’de kaldı. Bu dönemde üniversiteyi işgalden dolayı Hukuk Fakültesi’nden atıldı. 23 Eylül 1969’da hukuk fakültesinde olduğu bir sırada polis tarafından yakalanarak gözaltına alındı, 25 Kasım’da serbest bırakıldı.

Ardından Yıldız Devlet ve Mühendislik Akademisi’nde Battal Mehetoğlu’nun sağcılar tarafından öldürülmesi olayında okulda yapılan araştırmalarda Deniz Gezmiş’e ait olduğu iddia edilen silahların ele geçirilmesi üzerine hakkında tekrar tutuklama kararı çıkarıldı. 20 Aralık 1969’da tutuklanan Deniz Gezmiş, 18 Eylül 1970’e kadar hapis yattı.

ARKADAŞLARIYLA THKO’YU KURDU

1970’li yılların başında Türkiye’de devrimci hareket büyümüş ve kitleselleşmişti. Buna karşılık devletin baskıları da artıyordu. Devrimciler halkı özgürleştirmek, emekçileri sömürüden kurtarmak, tam bağımsız ve gerçekten demokratik Türkiye istiyorlardı. Emperyalizme ve faşizme karşı militanca bir mücadele veriliyordu. Bu süreçte pek çok direniş örgütü kuruldu. Bunlardan biri de Deniz Gezmiş, THKO’ydu.

THKO, Deniz Gezmiş, Hüseyin İnan, Yusuf Aslan, Sinan Cemgil, Alparslan Özdoğan, Kadir Manga, Taylan Özgür, Cihan Alptekin ve Mustafa Yalçıner tarafından kuruldu. 4 Mart 1971’de yayınlanan bir bildiri ile örgüt kamuoyuna tanıtıldı.

Sinan Cemgil, Kadir Manga ve Alparslan Özdoğan’ın Nurhak’ta; Cihan Alptekin ve Ömer Ayna ise THKP-C’nin lideri Mahir Çayan ve diğer 7 devrimciyle birlikte Kızıldere’de katledildi. Onurlu duruşlarıyla isimlerini tarihe yazdıran devrimciler, kendilerinden sonra daha da yükselecek olan devrimci mücadelenin yoluna ışık tuttu.

Egemen sınıflar Mahir Çayan, Deniz Gezmiş, İbrahim Kaypakkaya ve daha birçok devrimciyi katletse de özellikle 70’li yılların ikinci yarısında devrimci hareketin büyük bir kitleselliğe ulaşmasına engel olamadı.

Deniz Gezmiş, 11 Ocak 1971’de Türkiye Halk Kurtuluş Ordusu adına Ankara İş Bankası, Emek Şubesi’nin soygununda yer aldı. Bu sırada Deniz Gezmiş hakkında tutuklama kararı çıkarıldı.

1971 yılında 12 Mart Muhtırası’nın hemen ardından Yusuf Aslan ile birlikte Sivas’a giderken motosikletlerinin bozulmasıyla gelen ihbarla 16 Kasım 1971’de yakalandı.

Gemerek’te yakalandıktan sonra Kayseri’ye getirildi. Ardından Ankara’ya o dönem içişleri bakanı olan Haldun Menteşeoğlu’na götürüldü.

SIKIYÖNETİM İDAM DEDİ, MECLİS ONAYLADI

16 Temmuz 1971’de Sıkıyönetim Mahkemesi, Altındağ Veteriner Okulu binasında Tuğgeneral Ali Elverdi başkanlığındaki, Baki Tuğ savcılığında toplandı. 9 Ekim 1971’de son bulan mahkemede TCK’nın 146. maddesinin ihlali gerekçesiyle 9 Ekim 1971’de idama mahkum edildi.

Verilen karar daha sonra Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne getirildi. 24 Nisan 1972 Pazartesi günü yapılan Meclis oturumunda CHP lideri İsmet İnönü, idama karşı olduklarını ancak Gezmiş ile arkadaşlarının cezasının müebbet hapse çevrilmesi gerektiğini savundu. İnönü, siyasi suçlardan dolayı idam olmamasını önerdi.

Konuşmalardan sonra Meclis’te yapılan oylamada Deniz Gezmiş ve arkadaşlarının idam kararı, 48 “ret” oyuna karşılık 273 “kabul” oyu ile Meclis tarafından onaylandı. İsmet İnönü ve Bülent Ecevit “ret”, Süleyman Demirel ve Alparslan Türkeş ise “kabul” oyu kullandılar. Necmettin Erbakan ise oylamaya katılmadı.

Deniz Gezmiş, 6 Mayıs 1972 tarihinde Yusuf Aslan ve Hüseyin İnan ile birlikte saat 1.00-3.00 arasında Ankara Merkez Kapalı Cezaevi’nde idam edildi.

Türkiye, Üç Fidan’ı hiç unutmadı…

SON MEKTUP

Deniz Gezmiş’in idamından önce babası Cemil Gezmiş’e yazdığı mektup şöyle:

“Baba;

Mektup elinize geçtiğinde ben aranızdan ayrılmış bulunuyorum. Ben ne kadar üzülmeyin dersem yine de üzüleceğinizi biliyorum. Fakat bu durumu metanetle karşılamanı istiyorum, insanlar doğar, büyür, yaşar, ölürler, önemli olan çok fazla yaşamak değil, yaşadığı süre içinde fazla şeyler yapabilmektir. Bu nedenle ben erken gitmeyi normal karşılıyorum.

Ve kaldı ki benden evvel giden arkadaşlarım hiçbir zaman ölüm karşısında tereddüt etmemişlerdir. Benim de düşmeyeceğimden şüphen olmasın, oğlun, ölüm karşısında aciz ve çaresiz kalmış değildir, o bu yola bilerek girdi ve sonunun da bu olduğunu biliyordu.

Seninle düşüncelerimiz ayrı ama beni anlayacağını tahmin ediyorum. Sadece senin değil Türkiye’de yaşayan Kürt ve Türk halklarının da anlayacağına inanıyorum. Cenazem için avukatlarıma gerekli talimatı verdim. Ayrıca savcıya da bildireceğim. Ankara’da 1969’da ölen arkadaşım Taylan Özgür’ün yanına gömülmek istiyorum.

Onun için cenazemi İstanbul’a götürmeye kalkma, annemi teselli etmek sana düşüyor, kitaplarımı küçük kardeşime bırakıyorum. Kendisine özellikle tembih et. Onun bilim adamı olmasını istiyorum, bilimle uğraşsın ve unutmasın ki bilimle uğraşmak da bir yerde insanlığa hizmettir, son anda yaptıklarımdan en ufak pişmanlık duymadığımı belirtir, seni, annemi, ağabeyimi ve kardeşimi devrimciliğimin olanca ateşi ile kucaklarım.

Oğlun Deniz Gezmiş. Merkez Cezaevi”