Şentop, Kıtalararası Ekonomik İşbirliği (MIKTA) ülkeleri 6. Parlamento Liderleri Toplantısı'na videokonferansla katıldı.
İki başka oturumda konuşma yapan Şentop, kelamlarına başlarken iştirakçileri selamlayarak, sanal ortamda da olsa toplantıya katılmaktan memnuniyet duyduğunu lisana getirdi.
Periyot Lideri Güney Kore Ulusal Meclis Lideri Park Byeong-Seug'a, klasik hale gelen MIKTA parlamento liderleri toplantılarının salgına karşın devam ettirilmesi konusundaki gayretleri için teşekkür eden Şentop, toplantı kapsamındaki oturumlarda ele alınacak mevzuların ve yapılacak değerlendirmelerin, MIKTA ülkeleri ortasındaki dayanışma ve iş birliğini güçlendireceğine ve öbür milletlerarası parlamenter yapılara da örnek teşkil edeceğine inandığını belirtti.
Geçen yıl Meksika'nın konut sahipliğinde gerçekleştirilen verimli toplantıdan kısa bir müddet sonra başlayan Kovid-19 salgınının, bugüne kadar tesirlerini tüm dünyada şiddetle hissettirdiğini hatırlatan Şentop, bugüne kadar salgın nedeniyle her kıtadan, ırktan, lisandan, dinden ve renkten 70 milyonu aşkın kişinin hastalandığını ve 1,5 milyondan fazla insanın hayatını kaybettiğini söyledi.
Şentop, "Virüs, beşerler ortasında fark gözetmediğine nazaran sıkıntımız de bir, acımız da. O halde kimseyi artta bırakmadan yaraları birlikte sarmak, geleceğe birlikte yürümek mecburiyetindeyiz." dedi.
Aşı çalışmalarından gelen müjdeli haberleri memnuniyetle takip ettiğini tabir eden Şentop, insanlığın bu musibetten bir an evvel kurtulmasını diledi.
Bütün dünyanın daha evvel benzerini şahsen deneyim etmediği bir vakit diliminden geçtiğine dikkati çeken Şentop, insanlık tarihinin, salgınların dünya üzerindeki tesirleri konusunda değerli deneyimler aktardığını söyledi.
"Kovid-19'la birlikte edelim"Salgının siyasi, diplomatik, ekonomik, ticari, kültürel, sosyolojik, ruhsal ve başka birçok alandaki tesirlerinin gelecek periyotta görülmeye devam edileceğine işaret eden Şentop, bu tesirlerin, tarihten çıkarılan dersler ve bilimsel bir anlayışla daima birlikte yönetilmesi gerektiğinin altını çizdi.
Şentop, salgınının memleketler arası bağlarda nasıl bir tesiri olacağına dair tartışmaların da tüm salgın sürecinde devam ettiğini belirterek, salgınla çabada nasıl bir anlayışın muvaffakiyet sağlayacağına ait görüşler lisana getirilirken, terazinin bir kefesine "korumacı ve güçlü ulus devlet", öbür kefesine ise "güçlü globalleşme ve daha tesirli milletlerarası ve uluslarüstü kurumlar" anlayışının yerleştirildiğini anımsattı.
Başta Dünya Sıhhat Örgütü olmak üzere kimi memleketler arası kuruluşların salgın sürecini layıkıyla yönetemediği için hala eleştirildiğine değinen Şentop, Avrupa Birliği üyeleri ortasında dahi çekişmeler yaşandığını ve varoluş gayesine alışılmamış olarak ortalarındaki sonları tekrar yükselttiklerini anlattı.
Dünyanın en gelişmiş ve varlıklı addedilen ülkeleri ortasında tırnak içinde "maske savaşları" yaşandığını tabir eden Şentop, birbirlerinin tıbbi gereçlerine korsanvari formda el koyan ülkeler olduğunu, birtakım ülkelerin sahip olduğu tıbbi imkanları yayılmacı dış siyasetleri için araçsallaştırmalarını tanım eden "maske diplomasisi" kavramı ortaya çıktığını belirtti.
TBMM Lideri Şentop, öteki taraftan ne kadar güçlü ve güçlü olursa olsun hiçbir ülkenin her gereksinimini kendi başına karşılayamadığı ve diğer ülkelerin yardımına gereksinim duyduğu gerçeğiyle yüz yüze olunduğunu, geride kalan süreçte düzgün işleyen milletlerarası kuruluşların aslında ne kadar elzem olduğunun da müşahede edildiğini kaydetti.
"Sorunlara fakat güçlü iş birliğiyle mukabele edebiliriz""Aşırı muhafazacı ulus devlet anlayışının memleketler arası sistemde yol açabileceği arızaları hepimiz biliyoruz, görüyoruz." diyen Şentop, giderek derinleşen ve yayılan global ve bölgesel sıkıntılara fakat güçlü bir çok taraflılık ve iş birliğiyle mukabele edebileceğini vurguladı.
Mevcut memleketler arası yapı ve kurumların da ıslahata muhtaçlık duyduğunun görmezden gelinemeyeceğini belirten Şentop, "Güçlü ulus devlet ile güçlü globalleşme ve daha tesirli memleketler arası ve uluslarüstü kurumlar, kimilerinin zannettiğinin tersine birbirlerinin ikamesi değil tersine tamamlayıcısıdır. Birini başkasına tercih etmemiz gerekmiyor. Karşı karşıya kaldığımız problemlerden çıkaracağımız derslerle her iki alanda da güçlenmenin yollarını aramak zorundayız. Türkiye olarak biz her vakit bu anlayışla hareket ettik." sözlerini kullandı.
Bir yandan milletinin hadimi, kendine sığınanların hamisi olma ve güçlü bir devlet inşası için çalışırken öteki taraftan öbür devletlerle ikili alakaları geliştirmek, milletlerarası kuruluşları güçlendirmek için uğraş gösterdiklerini anlatan Şentop, şöyle konuştu:
"Terazinin istikrarını kurmanın yollarını aradık. Salgın devrinde de birebir anlayışımızı sürdürdük. Hiçbir vatandaşımızı sahipsiz bırakmadık. Güçlü sıhhat alt yapısının yanında vatandaşlara sunulan kapsamlı ekonomik ve toplumsal dayanak paketleriyle güç bir imtihanı muvaffakiyetle yürütüyoruz. Öteki taraftan yardıma muhtaçlık duyan tüm ülkelere el uzatmaya çalışırken memleketler arası kuruluşlarla da iş birliğini sürdürdük. Hatta milletlerarası örgütlerin kapasitelerinin insani çabalar için nasıl kullanabileceğinin örneklerini gösterdik.
'Ümitsizliğin arkasında kaç ümitler var. Karanlığın arkasında birçok güneşler var.' diyerek insanlığa umut aşıladık, aşılıyoruz. Salgınla uğraş kapsamında 160'a yakın ülke ve 9 milletlerarası kuruluşa yardımda bulunduk, taleplerini karşıladık. Dünyanın en güçlü ülkesi olmayabiliriz lakin dünyanın en cömert ülkesi olmakla gurur duyuyoruz.""Uluslararası toplumun anlayış ve kurumlarıyla yenilenmeye gereksinimi var"
TBMM Lideri Şentop, milletlerarası toplumun, anlayış ve kurumlarıyla yenilenmeye, vaktin ve yerin ruhuna uygun hale gelmeye, getirilmeye gereksinimi bulunduğunu söyleyerek, "Türkiye olarak 'Dünya beşten büyüktür.' sloganıyla daima bu gereksinime işaret ettik, etmeye de devam edeceğiz." dedi.
MIKTA dahil birçok platformun, esasen bu arayışı yansıttığını aktaran Şentop, bu bağlamda bölgesel yahut işlevsel olarak bir ortaya gelen başka birçok yapıdan farklı niteliğe sahip olan MIKTA'nın, sağladığı istişare ve eşgüdüm platformunu hassaten değerli bulduklarını anlattı.
Yeni süreçte toplantıları, ülke önderleri düzeyine de taşıyarak MIKTA'yı kurumsallaştırmanın ve güçlendirmenin faydalı olacağı kanaatini paylaşan Şentop, bu kapsamda MIKTA parlamento liderleri toplantılarında 5 yılı geride bırakarak tüm tarafların birer kere konut sahipliği yaptığı birinci cinsin tamamlanmasını da değerli bulduğunu lisana getirdi.
Bu masa etrafında oturanların, ortak vizyon ve güçlü iradeye sahip olduğunun ispatlandığını vurgulayan Şentop, "Şimdi ikinci periyoda adım atıyoruz. Bu periyotta MIKTA üyesi parlamentolar ortasındaki bağlantıları gerek parlamenter gerekse idari teşkilat düzeyinde çeşitlendirme, güçlendirme ve ağırlaştırma yolunda adımlar atılabileceğini düşünüyoruz. MIKTA çatısı altında karşı karşıya olduğumuz global salgın başta olmak üzere birçok alanda yeni ufuklar ve ortak amaçlar çerçevesinde istişare ve eş güdümümüzü geliştirecek adımları daima birlikte atacağımıza inancım tamdır." değerlendirmelerinde bulundu."Salgın, sıhhat krizi olmanın çok ötesin geçti"
TBMM Lideri Şentop, toplantının ana gündemini teşkil eden Kovid-19 salgınının, tüm insanlık için eşi gibisi olmayan bir global tehdit olarak ortaya çıktığına ve çağın en büyük sınamalarından birine dönüştüğüne işaret etti.
Bir diğer deyişle tüm dünyanın uğraş etmeye devam ettiği bu salgının, toplumsal, ekonomik ve siyasi yansımaları dikkate alındığında, bir "sağlık krizi" olmanın çok ötesine geçtiğini söz eden Şentop, "Etkin ve akla yatkın bir çaba yürütülmezse salgının, yıkıcı ve telafisi sıkıntı toplumsal, ekonomik, insani ve siyasi sıkıntılara sebep olma potansiyeli taşıdığı artık herkesin malumudur." dedi.
Salgının mevcut ve mümkün tesirlerini, somut bilgilerle ortaya koyan birçok çalışmanın bulunduğunu hatırlatan Şentop, örneğin IMF'nin, 2020'de dünya ekonomisindeki daralmanın yüzde 4,4 olacağını öngördüğünü aktardı.
Birçok ülkede küçülmenin, hasebiyle sosyoekonomik meselelerin çok daha önemli boyuta ulaşacağının da şimdiden görüldüğüne işaret eden Şentop, şöyle devam etti:
"Bu noktada salgın yüzünden verdiğimiz can kayıplarını en aza indirmeye çabalarken kamu sıhhatinin korunması ile ekonomik ve toplumsal hayatın sürdürülmesi ortasında gerçek dengeyi bulmamız gerektiği gerçeğiyle de yüzleştik. Hülasa, sıhhat ve iktisadın birbirinin rakibi değil tamamlayıcısı olduğu, salgın sürecinde çok net bir halde ortaya çıktı. Hem sıhhat hem de iktisat siyasetlerinde kıymetli roller oynayan parlamentoların bu sürece seyirci kalamayacağı da açıktır.
Ulusal iradeyi temsil eden ve insanlarımızın talep ve beklentilerine karşılık arayan parlamentolarda, salgınla gayrete matuf kararlar alırken iktisadi ve toplumsal hayatın idamesinin taban gerekler ile toplumsal sıhhatin korunması ortasındaki hassas dengeyi gözetmek durumundayız. Salgınla çaba kapsamında alınan önlemleri belirlerken bu kısıtlamaların toplumsal ve ekonomik tezahürlerinin ne olacağını da hassasiyetle irdelemeliyiz."
Osmanlı İmparatorluğu'nu kuran Osman Gazi'nin hocası, alim ve mütefekkir Pir Edebali'nin Osman Gazi'ye verdiği öğütlerden birinin, "İnsanı yaşat ki devlet yaşasın." anlayışı olduğunu anımsatan Şentop, "İşte bu şiarın şuuruyla ülkemiz, salgına karşı aldığı tedbirlerde toplumun tüm kısımlarının muhtaçlıklarının karşılanmasına uğraş ederken toplumsal kapsayıcılık ve takviyesi ön planda tutmakta; salgın karşısında daha savunmasız olan bayanların, çocukların, yaşlıların, engellilerin ve mültecilerin haklarının korunmasına özel kıymet atfetmektedir. Bu kapsamda özellikle şiddet mağduru yahut risk altındaki bayanlara sağlanan hizmetler ülkemizce bu periyotta de aksatılmadan sürdürülmüştür." sözlerini kullandı.
Şentop, salgın sürecinde şiddet mağdurlarının barınma hedefli kullanımına 46 ek tesis sunulduğunu belirtti.
Göçmenlerin, bulundukları ülkede sıhhat hizmetlerine erişiminin de salgın müddetince özel ehemmiyetle üzerinde durulması gereken bir bahis olduğuna dikkati çeken Şentop, kelamlarını şöyle sürdürdü:
"Bugün dünya genelinde 272 milyonu aşkın göçmen; yaklaşık 30 milyonunu mültecilerin oluşturduğu 80 milyonun üzerinde yerlerinden edilmiş kişi bulunuyor. 3,6 milyonu Suriyeli 4 milyona yakın yabancıya inançlı liman olan ülkemiz, son 6 yıldır dünyada en fazla mülteciye konut sahipliği yapan ülke pozisyonunda. En başından beri olduğu üzere salgın sürecinde de muhafazamız altındaki Suriyeliler ülkemizdeki sıhhat hizmetlerinden vatandaşlarımızla eşit seviyede yararlanabiliyor. Salgınla uğraşa dair afiş, broşür ve algoritmaların Arapça ve İngilizce versiyonları hazırlandı, göçmen sıhhati merkezleri başta olmak üzere ilgili üniteler tarafından halka ulaştırıldı. Kovid-19 hastası/temaslısı göçmenlere yönelik filyasyon çalışmalarının faal bir halde yapılabilmesi emeliyle Göçmen Sıhhati Merkezlerinde çalışan ve birçok Suriyeli olan sıhhat çalışanına Kovid-19'la uğraş çalışmaları hakkında eğitimler verildi, ayrıyeten filyasyon gruplarına Arapça-Türkçe bilen uygun nitelikteki işçi ek edildi."
"Salgın sürecinde İslamofobi daha da ivme kazandı"Kovid-19 salgınının en değerli sınamalarından bir başkasının ise ayrımcı, ırkçı ve İslam aykırısı telaffuzlarda yaşanan kaygı verici artış olduğunu söyleyen Şentop, birtakım ülkelerde, halihazırda tasa verici seviyede olan İslamofobinin bu devirde daha da ivme kazandığını, birtakım etnik ve dini azınlıklara mensup bireylerin, göçmenlerin ve yabancıların salgınla ilişkilendirildiğini, bilhassa Müslüman ve azınlık kümelere karşı ırkçı telaffuzların gözle görülür derecede arttığını lisana getirdi.
Salgın devrinde Asya kökenli insanlara karşı ayrımcı yaklaşımın arttığının da istatistiklere yansıdığını aktaran Şentop, "Uluslararası toplumun bir an evvel hususun vahametinin farkına varıp bu telaş verici sorunun üstesinden gelmek için ortak irade çerçevesinde uğraşlarını birleştirmesi, esasen sıkıntı durumda olan hassas ve savunmasız kümelerin yeni mağduriyetlerle karşılaşmaması için daha dikkatli olması gerekiyor." diye konuştu.
Koronavirüs salgınının birebir vakitte çatışma bölgelerinde yaşayan sivillerin sıhhat ve korunma gereksinimlerini karşılamayı güçleştirdiğini anlatan Şentop, bu kapsamda Suriye'nin kuzeyinde muhaliflerin denetimi altındaki bölgelerde yaşayan sivillere yönelik başta BM olmak üzere, memleketler arası toplum tarafından sağlanan yardımların arttırılması gerektiğinin altını çizdi.
Filistin mültecileri ve tüm bölgenin istikrarı için hayati ehemmiyette hizmetler sunan BM Yakın Doğu'daki Filistin Mültecilerine Yardım ve Bayındırlık Ajansı'nın (UNRWA) içinde bulunduğu mali krizi aşması için ek yardıma muhtaçlığı bulunduğunu belirten Şentop, şunları kaydetti:
"Biz ülkemize gelen talepler doğrultusunda yaşlılar, engelliler, kimsesiz çocuklar üzere dezavantajlı kümelere yönelik özel yardım programları oluşturuyoruz. Bangladeş, Etiyopya, Kenya, Pakistan, Sudan, Suriye, Tunus ve Yemen'de yerlerinden edilen bireyler, mülteciler ve göçmenlere; Bangladeş'te sokak çocuklarına, Gine'de engellilere ve yetim çocuklara, Kazakistan'da görme engellilere, Kenya'da yetim çocuklara, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nde engellilere, Romanya'da engelli ve kimsesiz çocuklara, Moğolistan'da Çocuk Esirgeme yurtlarına, yaşlı ve engelli bakımevlerine, Moldova'da huzurevleri, yetimhaneler, kimsesiz çocuk yetiştirme konutları, evsizler için barınma meskenlerini kapsayan 15 toplumsal yardım merkezine, Mozambik'te kimsesiz çocuk ve yaşlı bakım meskenlerine, Namibya'da engelli çocuk ve ailelerine, Yemen'de bayan sığınma meskenlerine ve başka dezavantajlı kısımlara çeşitli kalemlerde yardım sağladık.
Türk İşbirliği ve Koodinasyon Ajansı (TİKA) vasıtasıyla Afganistan, Bosna-Hersek, Filipinler, Gambiya, Gürcistan, Güney Sudan, Kolombiya, Moldova, Mozambik, Sırbistan, Sudan, Suriye ve Tacikistan'da lokal imkanlarla şahsî esirgeyici gereç ve hijyen gereci üretimine yönelik eğitim programları oluşturduk yahut mahallî üretim için materyal temin ettik. Global huzur, barış ve istikrar için her bir ülkenin sorumluluk alması, hem dünya nimetlerinden yararlanırken hem de külfetler paylaşılırken adaleti ve eşitliği tesis etmemiz gerektiği kanaatindeyim. Bu sorumluluk şuuruyla hareket eden Türkiye, salgının insani, toplumsal ve ekonomik tesirlerinin asgariye indirilmesi ve global seviyede toparlanmanın en kısa müddette başarılması için üzerine düşenleri bugüne kadar olduğu üzere bundan sonra da yerine getirecek."