Fitness yani ağırlık kaldırma sporunun giderek yaygınlaşmasıyla doğru orantılı olarak protein tozu, karbonhidrat tozu, amino asit gibi takviye kullanımı da artıyor. Spor hocalarının önerdiği ama doktorlar tarafından pek önerilmeyen protein tozu zararlı mı? Protein tozu zararları nelerdir?
Protein tozları sadece vücut geliştirme sporu ile ilgilenenler tarafından değil hemen hemen tüm sporcular tarafından ve hatta sporla ilgilenmeyen kişiler tarafından bile kullanılmaktadır.
Protein tozları sadece vücut geliştirme sporu ile ilgilenenler tarafından değil hemen hemen tüm sporcular tarafından ve hatta sporla ilgilenmeyen kişiler tarafından da kullanılmaktadır. Çoğu kişi protein tozlarını kas yapmak, spor performansını arttırmak, zayıflamak ya da günlük protein ihtiyacını tamamlamak için kullanır. Birçok kişi de protein tozunun zararlarını merak etmektedir. Bu yazıda protein tozu zararlı mı sorusunu ele alıyor, yüksek proteinli beslenme düzeninin etkilerinden bahsediyoruz.
Bilinçsiz 'Whey protein' kullanımı kısırlığa yol açabilir
Erzurum'daki Atatürk Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü yüksek lisans öğrencisi Ersan Turan'ın hazırladığı bitirme tezi sonucunda, vücut geliştirme salonlarında kullanılan whey protein tozunun bilinçsiz tüketimi halinde kısırlığa yol açabildiği belirlendi. Tokatta oturan dünya eski kick boks şampiyonu Ersan Turan, yüksek lisans yaptığı Erzurum Atatürk Üniversitesinde bitirme tezi hazırladı. Turan, tezinde daha çok sporcuların kas kütlesi oluşturmak için kullandığı ve vücut geliştirme salonlarında bulunan, peynir mayalanması sırasında oluşan peynir altı suyu kullanılarak imal edilen whey protein tozunun testisler üzerindeki etkisini ele aldı. 'Egzersiz modeli oluşturulan deney farelerinde whey proteini kullanımının testis dokusu ve sperm üzerine olan etkileri' adını verdiği tez çalışmasını Atatürk Üniversitesi Spor Bilimleri Fakültesi Öğretim Üyesi Yrd. Doç. Dr. Yunus Öztaşyonar, Gaziosmanpaşa Üniversitesi Tıp Fakültesi Dekan Yardımcısı Prof. Dr. Fikret Erdemir ve 6 kişilik ekip ile yürüttü.
Bilinçsiz Kullanım Zarar Veriyor
Çalışma sonrası hazırlanan tezde, sporcuların çoğunun kullandığı whey protein tozunun mutlaka uzman kontrolünde ve yeterli dozajda kullanılması gerektiği belirtildi. Ayrıca bilinçsiz kullanılması durumunda testis ve spermlerde oluşan hasar sonucunda kısırlığa kadar varabilen sonuçlara neden olabileceğine dikkat çekildi.
Canan Karatay "Protein tozu çok tehlikeli"
Karatay, dünyada yapılan araştırmalar sonucunda protein tozunun tehlikeli olduğunun kanıtlandığını dile getirerek sözlerine şu şekilde devam etti:
"Yapılan araştırmalar gösterdi ki; protein, yağ ile birlikte vücuda girdiği zaman proteinin vücutta kullanımını o yağ hızlandırıyor. Çok daha güçlendiriyor. Vücut yapanlara ve yaptıranlara söylüyorum. En tehlikelisi protein tozlarıdır. En tehlikelisi sporculara 'adale yapacağım' diye verilen protein tozlarıdır. Trans yağ doludur. Bundan tamamen uzaklaşmak lazım. Hatta ithalini bile yasaklamak lazım. Çünkü trans yağlar vücudu geliştiriyor diye spor salonlarında sunuluyor. Güya kontrol altında. Protein tozu adaleyi büyütüyor. Kalp de bir adale. Kalbi de büyütüyor. Onun için de kalp krizi geçiriyor genç yaşta sporcularımız."
DOKTORLAR HEMFİKİR: KULLANILMASIN
Birçok doktoru aradık, araştırmalarını okuduk. Farklı birimlerdeki uzman hekimler protein tozlarına karşı mesafeli... İşte görüşler:
- Obezite ve Metabolizma Hastalıkları Uzmanı Dr. Ayça Kaya: “Günlük protein ihtiyacının fazlası vücuttan atılırken kalsiyum çekiyor. Bu da kemik erimesine, karaciğerde yağlanmaya, kalp hastalıklarına, böbrekte patoloji varsa böbrek hastalığına sebep oluyor.”
- Türk Nefroloji Derneği Genel Sekreteri Prof. Dr. Siren Sezer: “Kalp büyümesine yol açabilir.”
- Diyetisyen Müge Başer: “Vücuda doğal protein kadar yarar sağlayamaz.”
- Acıbadem Fulya Hastanesi Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Uzmanı Spor Hekimi Prof. Dr. Tolga Aydoğ: “Protein tozu ağır spor yapan, genellikle profesyonel düzeyde kişilerin kullanması gereken besin takviyesi. Çünkü bu kişilerde günlük alınması gereken protein miktarı normal insanların 1.5-2 katıdır. Ama alınan protein tozunun markası ve cinsi çok önemli. Bazen bu ürünlerin içinde bilerek veya bilmeyerek doping kabul edilen, ‘performansı artırıcı vücuda zarar veren’ maddeler var. Dolayısıyla alırken tekrar tekrar düşünülmeli. Her birey ve sporcu doğru beslenmeli, bu konuda doktorlardan, diyetisyenlerden destek almalı. Ama her sporcunun protein tozu kullanması gerekmiyor.”
- Spor Hekimi Dr. Hikmet Yücel: “Protein tozları, bazı şahıslarca steroide geçiş için basamak olarak kullanılıyor. Bir spor hekimi olarak, reçetesiz ve kolay ulaşılabilir ek besinlere karşıyım.”
- Yrd. Doç. Dr. Abdullah Şumnu: “Protein tozlarını ve fazla protein tüketimini böbrekler açısından terazinin aynı kefesine koyabiliriz.”
- Cerrahpaşa Nefroloji Anabilim Dalı’ndan Prof. Dr. Meltem Pekpak: “Protein tek başına alındığında vücut tarafından yakıt olarak kullanılır ve amacına ulaşamaz, kas yapımı olmaz. Böbrek hastalıklarına da yol açabilir. Bol su tüketmeli.”
- Spor Yaralanmaları ve Spor Cerrahisi Uzmanı Doç. Dr. Mehmet Emin Erdil: “Özellikle hobi olarak vücut geliştirme sporu ile uğraşan bireylerin ek olarak protein tozu veya başka bir ürün kullanmaları yerine yüksek protein içeren diyet uygulamaları sağlık açısından daha doğrudur.”
Protein Tozu Zararları Nelerdir?
Protein tozu kullanımı sırasında karşılaşılan en önemli sorun laktoz hassasiyetidir. Laktoz, sütün içerisinde bulunan bir karbonhidrat çeşididir. Ülkemizde laktoza duyarlı olan birçok insan bulunmaktadır. Bu hassasiyete sahip olan insanlar süt ya da süt ürünleri tükettiklerinde genellikle mide bulantısı ve sindirim problemleri yaşarlar. Bu kişilerin whey proteini tüketirken sorun yaşamamaları adına izole whey proteinleri üretilmiştir. İzole whey proteinleri neredeyse %0 laktoz oranına sahip olmaları sayesinde herkes tarafından rahatça kullanılabilmektedir.