İtilaf Devletleri ve Osmanlı hükümeti arasında 10 Ağustos 1920'de imzalanan Sevr Antlaşması'nın 100.yılı

Bugün 10 Ağustos, Yeni-Osmanlıcıların bayramı!

Bundan 100 yıl önce Osmanlı yönetimi Birinci Dünya Savaşı’nın galipleri ile “ Osmanlı Barış Antlaşması ”nı imzaladı. Neyse kiü Mustafa Kemalü liderliğinde Kuvayi Milliye kuvvetleri, Türk’üyle, Kürt’üyle, Osmanlı hanedanının kulu olan tüm etnik gruplardan Anadolu insanıyla Kurtuluş Savaşı verdi ve Osmanlı’nın barışını yırtıp atıp, Türkiye Cumhuriyeti’nin barışını Lozan’da emperyalistlere kabul ettirdi.

Mustafa Kemal üliderliğinde Anadolu halkı hem emperyalist işgalcilere karşı hem de Osmanlı güçlerine karşı savaştı. Bu nedenle Kurtuluş Savaşı aynı zamanda bir devrimdir; Osmanlı hanedanının kulu olan halk, bu devrimle milletleşmiştir.

Bu bakımdan Türkiye Cumhuriyeti Devleti, Osmanlı Devleti’nin devamı değil, ondan bir kopuştur! (Yapısal olarak devamı olmak başka, kurumları miras almak başka şey elbette…)

Lozan, Sevr’in antitezidir

Devamı olsaydı, zaten Lozan’da oturulacak bir masa olmazdı, zira zaten 10 Ağustos 1920’de masaya oturmuş, barış anlaşması yapmışlardı. Devamı olmadığının ilanı da zaten 1 Kasım 1922’de kaldırılan saltanattır; Osmanlı hanedanın saltanatına son verilmiştir.

Tarihte kalan Osmanlı devleti ile genç Türkiye Cumhuriyeti, en önemli ölçüt olan egemenliğin kaynağı bakımından birbirinin devamı değil, zıddıdır. Nitekim Mustafa Kemal’in Türkiye Cumhuriyeti’ni “ milletin egemenliğine dayanan yeni bir Türk devleti ” diye nitelemesi bile o kopuşa işaret etmektedir .

Özetle,ü Türkiye Cumhuriyeti’nin Lozan Antlaşması, Osmanlı’nın Sevr Barış Antlaşması’nın antitezidir. Bu nedenle yeni-Osmanlıcılar Lozan’ı hezimet sayar!

Sevr öncesi paylaşım anlaşmaları

Sevr ve Lozan konuları, tarihimiz açısından çok önemlidir. Ancak ne yazık ki geniş kesimler açısından ne Lozan ne de Sevr hakkıyla bilinmektedir. Oysa Sevr’e nereden ve nasıl gelindiğinin bilinmesi, tarihimizi doğru bilmemizi ve yorumlamamızı sağlamaktadır. Sevr, şu sürecin sonucudur:

1) Mart 1915’te Fransa, İngiltere ve Rusya arasında, İstanbul Antlaşması diye anılabilecek nota alışverişleri .

2) ü26 Nisan 1915’te İngiltere, Fransa ve İtalya arasında Londra Antlaşması.

3) ü1916’da İngiltere, Fransa ve Rusya arasında nota alışverişiyle varılan Sykes-Picot Anlaşması.

4) ü1917’de İngiltere, Fransa ve İtalya arasında Saint Jean de Maurienne Antlaşması.

Bu dört anlaşma, savaş boyunca emperyalist devletlerin Osmanlı topraklarını paylaşmak üzere kendi aralarında pay mücadelesi verdiklerini göstermektedir.

İttihatçıları doğru değerlendirebilmek

İşte bu nedenledir ki, yeni-Osmanlıcıların Birinci Dünya Savaşı’na girilmesi nedeniyle İttihatçıları suçlaması doğru değildir; zira karar hem padişaha rağmen değildir hem de Osmanlı toprakları savaşın konusu olduğu için savaşın dışında kalabilmek olası değildir.

Nitekim İttihatçılar, öncelikle İngiltere, Fransa ve Rusya’yla anlaşmak istemiş, bu ülkelerin yanında savaşa girmeye çalışmıştır. Ancak yukarıda belirttiğimiz dört anlaşmanın da işaret ettiği gibi bu emperyalist devletler Osmanlı topraklarını paylaşacağı için ittifak teklifini reddetmişlerdir. İttihatçıların Almanya’yla ittifaka yönelmesi bu gelişmenin sonucudur.

Nitekim Mustafa Kemal de ilerleyen yıllarda birkaç kez savaşın dışında kalmanın mümkün olmadığını önemle belirtmişlerdir.

Savaş süresince Almanya’ya iplerin fazla kaptırılmasından yanlış cepheler açılmasına kadar pek çok nedenle İttihatçılar suçlanabilir ama “ Birinci Dünya Savaşı’na girmeleri yanlıştı ” diyebilmek gerçekçi değildir.

Sevr belgelerinin önemi

100 yıl sonra, üstelik kaynaklarından değil de politikacıların günlük dar çıkarları temelinde dile getirdiği kestirmelerden tarihi değerlendirmeye çalışmak, Birinci Dünya Savaşı sonuçlarına dair doğru yargılar geliştirilmesini önlüyor.

Bugün o nedenleü Cumhuriyet üokurlarına iki temel kitap önereceğim:

İlki, dışişleri bakanlığı da yapmış diplomatlarımızdanü Osman Olcay ’ın büyük titizlikle hazırladığı Sevr belgeleridir.ü Kırmızı Kedi Yayınevi ütarafından yayımlananü Sevres Antlaşması’na Doğru übaşlıklı kitap, Sevr’e giden süreçte yapılan çeşitli konferans ve toplantıların tutanakları ve bunlara ilişkin belgelerden oluşuyor.

Belgelerdeki resmi yazışmalar, emperyalizmin bugüne de yansıyan bölge planlarını net anlayabilmemizi sağlamaktadır.

Mudanya’dan Lozan’a

Lozan, Sevr’in antitezidir dedik; işte önereceğimiz ikinci kitap da Lozan kitabıdır; Alev Coşkun ’un Kırmızı Kedi Yayınevi tarafından yayımlanan Diplomat İnönü-Lozan kitabı …

Alev Coşkun, İsmet İnönü ’nün TBMM’nin direktifleri doğrultusunda Lozan’da verdiği o büyük diplomasi savaşını incelemiş; tarihi belgelerdenü İnönü üve diğer katılımcıların hatıralarına veü Atatürk üileü İnönü üarasındaki telgraflara kadar pek çok belgeyi okurla buluşturmuştur.

Lozan’daki 8 aylık diplomasi savaşının en dikkat çeken yanlarından biri,ü İnönü ’nün muhataplarınaü “Ben Mondros’tan değil, Mudanya’dan geldim” üdemesidir! İşte bu tutum, başta yaptığımız kısa tartışmayı da açıklığa kavuşturmaktadır:ü Osmanlı yönetimi Mondros Ateşkesi’ni kabul ederek Sevr’e razı olmuştur; yeni Türk devletinin yöneticileri ise cephelerde kazanarak Mudanya Ateşkesi’ni yapmış ve Lozan’a kazanarak gitmiştir!