Asetilkolin Nedir? Asetilkolin ne işe yarar? Asetilkolin Nasıl Üretilir?
Asetilkolin Nedir? Asetilkolin ne işe yarar? Asetilkolin Nasıl Üretilir?

Asetilkolin hem merkezi sinir sisteminde (beyin, omurilik) hem de çevresel sinir sisteminde görev yapan bir moleküldür. İki sinir hücresi arasındaki sinaps adı verilen boşlukta, sinirsel uyarının bir nörondan diğerine geçmesini sağlar. Asetilkolin gibi bu geçişi sağlayan moleküllerin genel adı nörotransmiterdir. Aynı zamanda sinirden kasa uyarı geçişini de sağlar, vücudumuzun hareket etmesinde görev alan temel nörotransmiterdir.

Asetilkolin nörotransmiterinin beyinde özellikle dikkat, hafıza ve motivasyon ile ilişkili işlevlerde görev aldığı biliniyor. Vücutta asetilkolini artıran besinlerin dikkati ve hafızayı güçlendirebileceği iddia edilse de, bu konuda henüz ikna edici kanıt bulunmamaktadır. Asetilkolin ne işe yarar

Asetilkolin ile çalışan nöronlar asetilkolinerjik nöron olarak isimlendirilir. Bir sinapsta sinirden sinire ya da sinirden kasa uyarı geçişi tamamlandığında asetilkolinesteraz isimli bir enzim tarafından yıkılarak sinapstan uzaklaştırılır. Bir kimyasal silah olan sarin gazı asetilkolinesterazın çalışmasını bozarak kasların felç olmasına ve nihayetinde ölüme sebep olur.

Asetilkolin Nasıl Üretilir ve Salgılanır?

Asetilkolinin üretilmesinde kolin asetiltransferaz enzimi kilit roldedir. Gerekli bileşenler sağlandıktan sonra belirli nöronlarda asetilkolinin üretimi sürekli devam eder. Bu nörotransmitter serotonin veya dopamin gibi hücreye geri taşınmaz. Kullanılır ve parçalanarak geri dönüştürülür. Bu görevi de asetilkolinesteraz enzimi üstlenir. Eğer bu enzim çalışmazsa birçok kas sorunları meydana gelir. Bazı toksinler bu enzimin çalışmasını engelleyerek felce, soluk almanın durmasına bile yol açabilirler. Kalp kasları çalışmayıp kalp atışı durabilir. Asetilkolin ne işe yarar

Şimdiye kadar asetilkolinin hayati görevlerine odaklandık ancak hem beyinde hem de vücutta çok daha fazla işlevi vardır. Asetilkolin merkezi sinir sisteminde ve çevresel sinir sisteminde görev alır. Beyinde bazal ön beyinden serebral kortekse ve hipokampusa kadar çok sayıda bölgede bulunur. Beynin ön bölgesindeki nöronlar bilişsel işlevlere yoğunlaştığı için asetilkolinin de bilişsel işlevlerde rolü vardır. Çevresel sinir sisteminde ise yukarıda bahsettiğimiz gibi kasları ve salgı bezlerini etkiler. Vücuttaki çoğu kasa nüfuz edebildiğinden otonom sinir sisteminin kurmay askerlerinden biridir.

Asetilkolin Reseptörleri

Akşam işten eve geldiniz, çok yorgunsunuz. Hemen eve girip kanepeye uzanmak istiyorsunuz. Evin kapısına geldiğinizde anahtarınızın kilide uymadığınız farkediyorsunuz. Meğer sabah yazlık evin anahtarlarını almışsınız. Hücresel ölçekte aktif maddeler de anahtar kilit ilkesine bağlı olarak çalışır. Elinizde ne kadar asetilkolin olursa olsun, uygun reseptör yoksa hiçbir işe yaramaz. Asetilkolinin bağlandığı birkaç reseptör çeşidi vardır. Bunlar temel olarak muskarinik ve nikotinik olarak adlandırılırlar.

Nikotin bildiğiniz gibi tütünün içindeki bir maddedir. Muskarin de doğal olarak Amanita muscaria mantarında bulunur. Reseptörlerin adları bu kimyasal maddelerin onları etkinleştirmesinden dolayı verilmiştir. Nikotin reseptörleri iyon kanallarıdır. Asetilkolinin bu reseptörlere bağlanması hücre içine sodyum, potasyum ve kalsiyum gibi iyonların girmesini sağlar. Hem kaslarda hem de nöronlarda bu reseptörler bulunur. Muskarinik reseptörler ise hücre içi sinyal mekanizmasını etkiler. Türüne göre hücrenin uyarılmasını ve durmasını sağlayan sinyal zincirini başlatır.

Asetilkolini Engelleyen Maddeler Nelerdir?

Asetilkolinin beyinde ve vücuttaki görevlerinden kısaca bahsettik. Beyinde, özellikle ön beyinde bilişsel işlevlerde rol alıyor. Ancak belki en önemli görevi vücutta kasların kasılması için uyarmaktır. Bu molekülün doğru çalışmaması halinde de felç, titreme nöbeti gibi sorunlar oluşuyor. Hatta solunum ve kalp durması bile görülebilir. Asetilkolin mekanizması kolay kolay durmuyor ancak engelleyen bazı şeyler var. Örneğin klindamisin ve polimiksin gibi antibiyotikler sorun oluşturuyor. Magnezyum, P tipi kalsiyum kanallarını inhibe ettiği için asetilkolinin çalışmasını engelliyor. Bunun yanında hipokalsemi, idrar söktürücü ilaçlar ve Botulinum toksini de mekanizmaya zarar veriyor. Asetilkolin ne işe yarar