Kafatasını Delerek Ruhumuzun Beyinde Olup Olmadığını Düşündüren Demir Çubuk Öyküsü

Phineas Gage, 13 Eylül 1848'de, Rutland & Burlington Demir Yolları şirketinde çalışmakta ve büyük bir emekçi kümesinde ustabaşı olarak hayatını sürdürmekteydi.

İşinin gerektirdiği bütün özelliklere sahip olan Gage, epey verimli ve maharetli bir adamdı. Ekibini de hayli uygun yönetmekteydi.

Buradaki misyon, bir kaya kesimini deldikten sonra barutu, fitili ve kumu doldurup, karışımı deliğin içine demir bir çubuk yardımıyla sıkıştırmaktı.

Sıradan bir iş günüydü. Gage bu süreçleri bir emekçisine düzgünce yaptırdığını sandığı sırada, kumu dökmeyi unutan çalışanı demir çubukla barutu sıkıştırmaya başladı. Personelin yaptığı bu yanılgı sonucunda, demir çubuk o sırada arttan seslenen şahısla konuşan Gage'in yüzüne gerçek patladı.

Patlama o kadar şiddetliydi ki bu demir çubuk, Gage'in başından çıkıp 30 metre kadar uzağa fırladı. Bu andan itibaren herkes sırt üstü düşmüş olan Gage'in öldüğünü zannederek şaşkına dönmüştü. Zira Gage hayattaydı! Hatta şuuru de büsbütün yerindeydi. O denli ki, tabibinin yanına yürüyerek gidiyor, etrafındakilere olayın nasıl gerçekleştiğini anlatıyor, denetimlerde canının yanıp yanmayacağını soruyordu.

Başlangıçta hekimleri bu kişilik değişiminin süreksiz olduğunu savunuyordu. Ancak Gage'in huyu, hoşlandıkları, hayalleri büsbütün değişmişti. Bedeni büsbütün düzgünleşmiş olsa da, Gage artık büsbütün yeni bir ruha sahipti.

Gage artık sistemsiz, fikirsiz, evvelden kullanmadığı en kaba küfürlere düşkün, adamlarına karşı saygısız, isteklerine aykırı düşüldüğü vakit hudutlara ve öğütlere tahammülü olmayan, bazen sonuna kadar inatçı, bir yandan da kaprisli ve kararsız, gelecekle ilgili planlar kurup akabinde çabucak vazgeçen bir insan olmuştu.

Gage'in aldığı yara beynin 'prefrontal korteks' dediğimiz kısmında meydana gelmişti. Bu kısım geleceği planlama, toplumsal kurallara uygun davranma, kendi ömrünü sürdürmesine faydalı olacak kararlar alıp uygulanmasını sağlayan beynin bir bölgesidir. Bir diğer deyişle bu kısımda, beynin başka bölgelerinden gelen ikazlar alınıp, burada kıymetlendirilmesi yapılır ve davranışlara yansıtılır.

Gage dikkat, algı, zeka, konuşma konusunda meşakkat yaşamıyordu. Lakin beyninden aldığı bu hasar münasebetiyle etrafa ahenk sağlayamıyor, uygun kararlar alamıyor ve insanlara karşı saldırganlaşıyordu.

İşlerinden disiplinsiz ve huzursuz davranışları yüzünden çıkartılıyordu. En sonunda bir sirkte atraksiyon olarak gösterilmeye başlandı. Bu gösterimde yanından ayırmadığı demir çubuğu gururla sergiliyordu. Çubuğa bu kadar bağlılığı bile hasarlı hastalarda görülen, “koleksiyoncu davranış” olarak isimlendirilen bir sorunun göstergesiydi.

Bir mühlet sonra hiçbir kentte kalıcı halde yaşamamaya, batak semtlerde içki içip, beşerlerle itişip dalaşmaya başladı.

Bundan 120 yıl sonra kafatası ve demir çubuğu Harvard Tıp Okulu'nun Warren Tıp Müzesi'nde sergilenmeye başlandı.

Akıllardaysa hala cevaplanmamış şu soru kaldı:

Sanki Gage'deki bu değişimin sebebi aslında neydi? Yoksa beyin hakikaten ruhun organı mıydı?