Hipofiz bezi nedir? Hipofiz tümorü belirtileri nelerdir? Hipofiz, ara beynin ön tarafında, nohut büyüklüğünde bir bezdir.
Hipofiz bezi nedir? Hipofiz tümorü belirtileri nelerdir? Hipofiz bezi ön lop, ara lop ve arka lop olarak üç kısımdan meydana gelir. Ön lop epitel hücrelerden, arka lop ise sinir hücrelerinden oluşur. Her iki lop da hipotalamusa bağlıdır.
Hipofiz, ara beynin ön tarafında, nohut büyüklüğünde bir bezdir. Hipofiz bezi salgıladığı birçok hormonla birçok metabolizma olayını düzenler. Bazı endokrin bezlerin faaliyetleri de hipofiz tarafından düzenlenir. Hipofiz bezi ön, ara ve arka lob olmak üzere üç kısımdan oluşur.
Hipofizin hormon salgılaması hipotalamus tarafından kontrol edilir. Hipotalamus, RF (releasing faktör) denilen kimyasal maddeleri, kan yoluyla hipofize göndererek hormon salgılanmasını sağlar.
SİZİN İÇİN: Kulak kristali kayması neden olur? Kulak kristali kayması belirtileri
Büyüme döneminde fazla salgılanırsa dev yapılılığa, az salgılanırsa cüceliğe neden olur. Büyüme döneminden sonra fazla salgılanması akromegali denilen bozukluğa neden olur. Büyüme döneminden sonra, vücudun birçok kısmı, büyüme özelliğini kaybettiğinden, bu hormon sadece büyüme özelliğini kaybetmeyen vücut kısımlarına etki eder. Sonuçta el, ayak ve yüz kemiklerinde oransız büyümeler ortaya çıkar.
Antidiüretik hormonun yetersizliğinde böbreklerden aşırı derecede su kaybı olur. Hasta, idrarını yoğunlaştıramadığından normalden çok fazla seyreltik idrar çıkartır. Bu durum hastanın çok susamasına neden olur. Bu hastalığa diabetes insipidus (şekersiz diyabet) adı verilir.
Bu hormon yetersiz olursa organizmadan aşırı su atılır. Günlük idrar miktarı artar. Hasta, aşırı derecede susuzluk duyar ve sürekli su içer. Bu hastalığa diabetes insipidus (şekersiz şeker hastalığı) denir. ADH vücuttaki suyun miktarına göre artırılıp, azaltılır.
Yaklaşık 5 kişiden birinde görülen hipofiz bezi tümörleri (hipofiz adenomları), iyi huylu tümörler arasında yer alıyor. Yani yaşam boyu belirti ve zarar vermeden kalıyor. Ancak hipofiz bezinin işlevi çok önemli olduğundan, tümörün büyümesi ve vücudun ihtiyacı olmayan hormonları salgılaması sonucu ciddi sağlık sorunları oluşturabiliyor.Hipofiz bezi tümörleri kafaiçi tümörlerin yüzde 15’ini oluşturur ve çok nadir olarak habistir. Tedavisi ameliyat, ilaç ve radyocerrahi yani Gamma Knife tedavisidir.
Daha çok 25-45 yaşları arasın da kadın ve erkekte görülür ancak daha erken ve daha geç yaşlarda da görülebilir.
Beyinde yer alan ve fındık tanesi kadar büyüklükte olan hipofiz bezi, vücuttaki salgı bezlerinin kontrolünden sorumludur. Büyümeyi, kalp atış hızını ve üremeyi kontrol eder. Vücuttaki diğer hormon salgılayan bezlere emir veren bir orkestra şefi gibidir. Bu hormonlar da organlara emir vererek vücudumuzun belirli bir düzende çalışmasını sağlar.
Hipofiz bezinde farklı hormonları salgılamak üzere programlı hücreler bulunur. Tümör, tek bir hücrenin genetik bozulmaya uğrayarak kontrolsüz çoğalması sonucunda ortaya çıkar. Hangi hormon hücresinin etkilendiğine bağlı olarak, tümör belirtileri de o hormonun aşırı salgılanmasına bağlı olarak değişir.Hipofiz bezi tümörleri arasında en sık görülenler; süt salgılatan prolaktin hormonunun hücrelerindeki tümörlerdir. Bu hastalığı akromegali, Cushing hastalığı, hormon salgılamayan tümörler ve birden fazla hormon salgılayan tümörler takip eder. Daha nadiren tiroid bezini uyarıcı hormon salgılatan hücrelerin adenomu tiroid bezi yetmezliği ya da fazlalığına ait belirtiler yapar.
Hormon salan veya salmayan hücrelerin, durduk yerde, emir komuta zinciri dışında çoğalarak oluşturdukları yapıya yani tümöre “adenom” denir.Hipofiz bezindeki kontrolsüz hücre gelişiminin nedeni bilinmemektedir. Çok nadir de olsa ailede hipofiz bezi tümörü varlığı etken olabilir ancak çoğu vakada böyle bir aile öyküsü yoktur. Ancak yine de genetik faktörlerin etkili olabileceği düşünülmektedir.
Ailesinde çoklu endokrin neoplazisi sendromu – tip 1 (MEN 1) gibi genetik hastalıklar bulunan kişilerin daha fazla risk taşıdığı kabul edilmektedir. Özellikle MEN 1 hastalarında, endokrin sistemdeki farklı bezlerde tümör oluşabilmektedir.
Hipofiz adenomları yavaş belirti verir. Bu nedenle baş ağrısı, halsizlik, görme bozuklukları gibi tümörden kaynaklı belirtilere karşı dikkatli olarak doktora başvurulması gerekir.
Hormon bozukluklarında da kişi belirtileri hissettiği anda doktora başvurarak gerekli hormon testlerini yaptırmalı, sorunun neden kaynaklandığı saptanmalıdır.