Herkes Don Kişot Diye Biliyor Fakat Dünyadaki Birinci Romanı Japon Bir Bayan Yazdı: Genji’nin Öyküsü

Evet, herkes dünya edebiyat tarihindeki birinci romanı Cervantes'in 17. yüzyılda yazdığı Don Kişot olarak bilir. Halbuki dünyanın birinci romanı ondan tam 600 yıl evvel, yaklaşık 1010 yılında, Japonya’da bir saray nedimesi olan Murasaki Shikibu tarafından yazılmıştı.

“Genji’nin Hikayesi” isimli bu roman, yalnızca Dünya Edebiyatı’nın birinci romanı değil, birebir vakitte Japon Edebiyatı’nın da başyapıtı.

Romana geçmeden evvel biraz müelliften bahsedecek olursak; Shikibu, 10-11. yüzyıllarda yaşamış Japon şair ve romancı. Heian devri Japonya'sında imparatorluk sarayındaki nedimelerden biriydi. Gerçek ismi ise bilinmiyor.

Heian Dönemi’nde Japonca, yalnızca erkeklerin öğrenebildiği bir lisandı. Murasaki ise, erkek kardeşinin Japonca dersleri sırasında bu lisana aşina olmuştu. Kendisi Çince biliyordu ve periyodunda Çince bilen bir bayan müellif olarak tarihe geçti.

Shikibu Genji'nin Hikâyesi'ni, 1010 yılı civarında Japon sarayındaki nedimelerden biriyken tamamladı. Japon sarayının akademik lisanı Çinceydi ve saraydaki bayanlar tarafından gündelik kayıtlar tutmakta kullanılan Japonca ciddiye alınmıyordu.

Fakat Genji'nin Öyküsü, Çince ve Japonca nazıma hakim olduğu anlaşılan bir müellifin, şık ve yaratıcı hayal gücünün eseri olduğu için farklı muamele gördü.

Romanın yepyenisi ‘’Genji Monogatari’’ ismiyle bilinir ve o devir monogatari; hikaye, öykü, masal üzere çeşitlerin ortak ismidir. 54 kısımdan meydana gelen eser, kahramanın efsanesini akıcı bir lisanla anlatır. Romanda aklaşık 400 tane karakter vardır.

Tıpkı vakitte ana karakterin ağzından aktarılan ve saray lisanı ile yazılmış 800 şiir içerir. Bu da Murasaki'nin şair tarafının de ne kadar kuvvetli olduğunu gösteriyor.

Destansı bir havaya da sahip olan roman rulolara yazılmıştır; yeniden bu rulolara, yazıların ortasına, öykünün kimi sahneleri resmedilmiştir. Bu rulolarda kullanılan fotoğraf biçimi Japon klasik çizimlerinin en eski örneğidir.

Bu roman, Japon Edebiyatı’nda çok özel bir yer edindi. Günümüzde Japonların ilköğretim ve lisede müfredatlarında yer alıyor. Yüzyılların getirdiği kültür farkı açıklanarak roman, çocuklara okutuluyor.

Birinci yazılmasının üzerinden 900 sene sonra ise İngilizceye çevrildi. Çeviride eksiklikler olduğu düşünülüyordu. 1933’te Arthur Waley, 1976’da da Edward G. Seidensticker tarafından yine çevirisi yapıldı. Bu çevirilerden sonra büyük bir popülarite kazandı.

Maalesef şimdi Türkçeye çevrilmeyen bu hoş eser Heian devranında yaşayan bir prensin hayatını anlatıyor. Japon sarayı ahalisinden; güzel, hassas, âlâ bir dost ve sevgili olan Genji!

Romanda devrin Japonya'sı da benzersiz bir halde resmediliyor. Ve Genji'nin büyük ağabeyi ile olan taht arbedesi, 9 yaşında birinci sefer aşık oluşu, diğer bir bayanla zorla evlendirilmesi…

Romanın büyük bir kısmı Genji'nin aşklarına ayrılıyor. Genji'nin hayatına giren her bir bayan ayrıntılı bir formda anlatılıyor.

Roman periyodun başşehri olan Kyoto’da, bugünkü ismiyle Ishiyama-dera Temple tapınağının etrafında geçiyor. Bugün Uji Higashiuchi bölgesinde Murasaki Shikibunun heykeli bulunmakta.

Bugün Kyoto'da bir müzesi, 2009’da uyarlanan Genji Monogatari Sennenki isimli bir de animesi bulunan eser, umarız bir gün Türkçe'ye de çevrilir…