Danimarka’nın Daireler İçinde Masalsı Köyü: Brondby

Danimarka’nın Daireler İçinde Masalsı Köyü: Brondby. Dünya üzerinde görenleri kendine hayran bırakan pek çok yerleşim yeri var, Danimarka’daki dairesel bahçeler içinde yaşayan Brondby de bunlardan biri.

Danimarka’nın Daireler İçinde Masalsı Köyü: Brondby

Brondby, Danimarka’da şehre 45 dk uzaklıkta bir yerleşim yerinin genel adı. Brondby’de çoğunluğunu Türklerin oluşturduğu göçmen aileler kalıyor. Aynı zamanda Danimarkalıların kolonihaver dedikleri yaz aylarında gelip doğa ile iç içe bir yaşam sürebilecekleri koloni evleri var burada. Bizim bugün size anlatacaklarımız da dairesel bahçelere sahip bu koloni evleri. Bu evlerde kullanıcıların sadece yazın, gecelik konaklamalarına izin veriliyor. Yani burada bir eve sahip olsanız bile kış aylarında gelip konaklayamıyorsunuz. Çünkü bazılarında elektrik ve ısıtma sistemi bile yok. Bu evler, Brondby’de banliyölerde tarımsal üretimin yapılabilmesi için inşa edildi. Bu bölgede bir eve sahip olmak ise zannettiğiniz kadar kolay değil, buradan ev alabilmenin en önemli şartı 20 km mesafede oturma izninizin kayıtlı olması, yani halihazırda zaten bir evinizin olması gerekli. Bu kuralın sebebi ise insanların buraya mecburiyetten değil, isteyerek ve keyifle gelmesi.

“Bahçe Şehir” olarak bilinen Brondby Haveby’deki evler geniş bahçelere sahip

Bu şekilde olmasının amacı insanların gürültüden ve kalabalıktan uzakta sakin zaman geçirebilmesi. Ayrıca insanların bu bahçelerde toprakla uğraşarak tabiri caiz ise sinirini boşaltması. Kimisi bu bahçeleri çiçek, ağaç dikmek için kullanırken kimisi burada küçük ölçekli tarım yaparak kendi yiyeceği ürünleri yetiştiriyor.

Bu şehrin planı 1964 yılında hazırlanmış ve onaylanmış

Kalan herkesin bir bahçeye sahip olması, burada mikro tarım yapması düşünülerek bu küçük şehir dairesel bölümler olarak planlanmış.

Mikro tarım yapılabilmesi amacıyla devletin de bizzat desteklediği bölgede insanlar kendileri üretiyor, tüketiyor ve hatta satıyor.

Bu dairesel yerleşimin bir başka avantajı ise insanların sosyalleşmesi için zemin hazırlaması.

Normal şartlarda yüz yüze gelmesi zor olan komşular bile bu mahallelerde her gün karşılaşıyor, birbirlerini ziyaret ediyorlar, sosyal bağlarını kuvvetlendiriyorlar. Bölgedeki evlerin hepsi aynı boyutta, 50 metrekare.

Çok zengin ya da orta halli biri olmanız fark etmiyor, bu köyde herkes eşit. Buradaki eşitlik duygusu ve sosyal bağların da etkisiyle bölgeyi temsilen Brondby futbol takımı kurulmuş.

Çocuklar için dünyadaki en güzel yerlerden biri.

Çünkü bu yerin her alanı çocuklar için bir oyun alanı aslında. Kalabalık şehirlerde oyun oynayacak alan bulamayan çocuklar için burada sıkılmanın imkanı yok. İster dairesel bahçelerin içinde ister dışarıda her yer yemyeşil ve güvenli bir oyun alanı.

Brondby, Atatürk’ün hayalini kurduğu “Cumhuriyet Köyü” projesine çok benziyor.

Atatürk imzası taşıyan en önemli projelerden biri olan İdeal Cumhuriyet Köyü Projesi, 1937 yılında Türkiye’nin tabandan kalkınması amacı ile hazırlanmıştı. “Köylü milletin efendisidir” diyen Atatürk, bu projesinde köylüye ve köylünün potansiyeline büyük önem verdiğini göstermiştir. Atatürk’ün üzerinde çalışarak uygulanmasını istediği bu proje, Cumhuriyetin ilk tarih profesörlerinden Afet İnan‘ın “Devletçilik İlkesi” ve “Cumhuriyetin Ellinci Yılı İçin Köylerimiz” adlı kitaplarında yer almıştı.

Atatürk’ün aramızdan ayrılmasının ardından bu proje hayata geçirilmeye çalışıldı, ancak maalesef proje olarak kaldı. Projeyi tanıtmak ve uygulanmasını sağlamak için çok gayret gösteren Afet İnan, 70’li yıllarda Bayındırlık Bakanlığı ve valilere mektuplar yollayarak projenin önemini anlatmaya çalıştı, ancak proje bir türlü hayata geçirilemedi

Cumhuriyet Köyü projesi neydi?

Cumhuriyet Köyü projesi merkezden çevreye doğru helezonik bir biçimde genişleyen ve dört ayrı bölüme ayrılan bir yerleşim düzeniydi. Eğer ki proje hayata geçebilseydi ortalama 40 yapıdan oluşacaktı ve bunlar arasında okul, spor alanları, tarım ve hayvancılık için üretim alanları, bahçe, fabrika ve sağlık tesislerinin yanında birçok bina ve tesis yer alacaktı. Bir köyden ziyade bir milletin ihtiyacı olabilecek her şey mükemmel bir biçimde projede yer bulmuştu.

Cumhuriyet’in yapmak istediği yerleşim birimleri planlarından sadece biri

Bu planı Atatürk’ün çizdiğine dair kesin bilgi bulunmuyor fakat Gazi’nin sağlık merkezi, okul, kooperatif ve benzeri yapıların olmasını istediği ideal Cumhuriyet Köyünün ana şablonu ortada. İdeal Cumhuriyet köyü önerisinin ilk bakışta diğerlerinden ayrılan yanı dairesel planıdır. Birbirini merkezde kesen üç ana yol ve onları birbirine bağlayan diğer paralel yollar ile altı eşit dilim ve merkeze yaklaştıkça önem derecesi artan üç bölgeye ayrılan köy uzaktan bakıldığında mekansal bir plandan çok, köy içindeki fonksiyonların birbirine göre önemini gösteren bir şemayı andırır. Merkezinde Cumhuriyeti temsil eden bir anıtın bulunduğu köyde, meydana bakan birinci derecede önemli mekanlar, köy kooperatifleri ve dükkanlar, sosyal kurumlar halk odası, konuk odası, okuma odası, konferans salonu, otel, köy konağı, okul ve tatbikat bahçesi, çocuk bahçesi, köy parkı, telefon santrali ve itfaiyedir.

İkinci sıradaki yapılar ise cami, hamam, etüv makinesi, ziraat ve el işleri müzesi, gençler kulübü, köy gazinosu, ebe ve sağlık korucusu, tarım başı, hayvan sağlık korucusu, öğretmen evi ve daha küçük bahçeleri olan merkeze yakın konutlardır.

Üçüncü sıra su deposu dışında tamamen konut bölgesidir. Dördüncü sırada, iki bölge konut grubuna, bir bölge kolektif fidanlığına ve içindeki tavuk, tavşan ve arı istasyonlarına, bir bölge fabrikalara ve damızlık ahırına, bir bölge pazar yeri ve zahire loncasına ayrılmış, köyün dışında kalan alanlara ise köy yunak yeri, spor alanı, panayır yeri, asri mezarlık, hayvan mezarlığı, mandıra, aşım durağı, fenni ağıl, köy gübreliği, kireç ve taş ocakları, tuğla ve kiremit fırını, değirmenler, kanara (kesim evi), yaş ve kuru yonca tarlası, hayvan pancar tarlası ve koruluk yerleştirilmiştir. Düzenlemede dikkati çeken bir başka nokta da dördüncü sırada köyün gelişimi için boşluklar bırakılmış olmasıdır. Köyde öğretmen evi ile birlikte toplam 125 konut vardır. Buna karşın 43 kamu binası bulunmaktadır